Sztum na drodze do integracji migrantów: Projekt wsparcia z UE

24 kwietnia 2025 roku Rada Powiatu Sztumskiego, podobnie jak władze sąsiednich powiatów, podejmie uchwałę wyrażającą zgodę na przystąpienie do projektu partnerskiego pn. „Sieć wsparcia migrantów w gminie Sztum”. Projekt jest realizowany w ramach programu Fundusze Europejskie dla Pomorza 2021–2027, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+), w ramach Priorytetu 5 – „Fundusze europejskie dla silnego społecznie Pomorza”, działanie 5.16 – Integracja migrantów poza obszarem metropolitalnym.

Jak udało się ustalić, decyzją Przewodniczącego Rady Powiatu Leszka Tabora, po raz pierwszy w historii powiatu ważna uchwała ma zostać podjęta podczas sesji wyjazdowej. Podjęcie decyzji w tak istotnej sprawie poza siedzibą Rady skutecznie ogranicza możliwość uczestnictwa mieszkańców w posiedzeniu – zarówno jako słuchaczy, jak i osób chcących zabrać głos. Tym samym mieszkańcom de facto odbierane jest prawo do udziału w demokratycznej debacie, która powinna być transparentna i otwarta dla wszystkich zainteresowanych.

Wobec takiego obrotu sprawy pojawia się pytanie: dlaczego w przypadku projektu o tak istotnych skutkach społecznych rezygnuje się z jawności i otwartości obrad? Czy to próba ograniczenia obywatelskiego nadzoru nad decyzjami samorządu?

Cele i założenia projektu

Celem projektu jest stworzenie zintegrowanej sieci wsparcia dla migrantów przebywających na terenie gminy Sztum, obejmującej działania integracyjne, edukacyjne oraz doradcze. Projekt ma charakter partnerski, a Powiat Sztumski pełni funkcję Partnera Wiodącego, natomiast realizatorem działań będzie Powiatowy Urząd Pracy w Sztumie z siedzibą w Dzierzgoniu. Projekt zakłada objęcie wsparciem do 30.09.2029 r. 131 osób, z czego 120 osób poprawi swoją sytuację społeczną po jego zakończeniu.

W ramach uchwały:

Upoważniono Zarząd Powiatu Sztumskiego do zawarcia umowy finansowej na łączną wartość dofinansowania wynoszącą 1 479 851,59 zł.

Zastrzeżono, że ostateczna kwota może ulec zmianie w zależności od kursu euro w miesiącu zatwierdzenia projektu i podpisania umowy z Instytucją Zarządzającą. 

Otwarte drzwi dla nowego typu wsparcia?

Choć oficjalnie projekt skupia się na integracji migrantów już obecnych na terenie gminy, jak mówi to uchwała:

... kompleksową integrację migrantów w MOF Malbork-Sztum poprzez wypracowanie jednolitych procedur i standardów działań, zapewniając wsparcie psychologiczne, edukacyjne, społeczne i zawodowe dla osiedlających się migrantów... Grupą docelową projektu są obywatele państw trzecich dotknięci/zagrożeni ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz rodziny zamieszkujące/pracujące/uczące się na terenie Miasta i Gminy Sztum. Preferowane do wsparcia w projekcie będą osoby, które po agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę zostały objęte ochroną czasową.

Warto zwrócić uwagę, że w treści uchwały nie ma bezpośredniego odniesienia do obywateli Ukrainy, a mowa jest o "obywatelach państw trzecich", którzy przybyli po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji na Ukrainę i uzyskali ochronę czasową. Taka definicja nie jest równoznaczna z grupą uchodźców wojennych z Ukrainy i pozostawia szerokie pole do interpretacji. Tymczasem w przekazie rządowym oraz medialnym działania te prezentowane są jako wsparcie dla Ukraińców uciekających przed wojną. W rzeczywistości jednak, trzy lata po wybuchu wojny, część uchodźców już dawno opuściła teren powiatu, a wielu z nich zdołało się samodzielnie zorganizować i odnaleźć w lokalnej społeczności.

• Czy projekt rzeczywiście odpowiada na aktualne potrzeby społeczne, czy raczej stanowi otwarcie drogi dla zupełnie nowej kategorii migrantów – bez jasnego określenia, skąd pochodzą i jak długo zamierzają pozostać?

Pojawiają się głosy, że program może posłużyć również jako przygotowanie samorządów na przyjęcie kolejnych, zorganizowanych fal migrantów – w tym przywożonych z terytorium Niemiec. Według nieoficjalnych informacji, projekt ma posłużyć jako pilotaż na niewielkiej liczbie osób, aby społeczeństwo nie odczuło gwałtownego wzrostu obecności cudzoziemców, a samorządy mogły sprawdzić mechanizmy wsparcia i logistyki. Może to budzić obawy części mieszkańców, zwłaszcza w kontekście rosnącej presji migracyjnej w całej Europie.

Krok ku integracji czy początek poważnych zmian społecznych?

Projekt sam w sobie nie jest precedensem – podobne działania są podejmowane w wielu regionach Polski. Jednak jego realizacja na poziomie lokalnym może oznaczać istotne zmiany społeczne, kulturowe i organizacyjne w najbliższych latach.

Czy będzie to skuteczna polityka integracyjna, czy preludium do poważniejszego wyzwania migracyjnego jak i zagrożeń jakie mają miejsce w całej zachodniej Europie jak rozboje i gwałty  – pokażą najbliższe miesiące.